Prawa Pracownika w czasie pandemii

Sytuacja na rynku pracy budzi coraz większe obawy.
Zaczyna do nas dochodzić, że nie jest to chwilowe załamanie, lecz skutki koronawirusa będziemy odczuwać jeszcze przez dłuższy czas.

Co w takim przypadku powinny robić firmy które nie są niezbędne do funkcjonowania Państwa, jak powinni zachowywać się pracodawcy wobec swoich podwładnych?

Otrzymuję coraz więcej przykrych wiadomości na temat tego, że moi znajomi/rodzina tracą pracę, są zmuszani do bezpłatnego urlopu czy mają odgórny nakaz wykonywania nadgodzin, gdy będzie już można normalnie funkcjonować.
Chciałabym zaznaczyć, że w obliczu panującej pandemii należy się zrozumienie dla obydwu stron, pracodawcy - który traci swoje dochody, oraz pracownika - który traci wypłatę a czasem nawet pracę.

Przechodząc do konkretów:

1. Czy pracodawca może wysłać pracownika na bezpłatny urlop - odpowiedź brzmi: nie, a wynika to z Kodeksu Pracy -

Art. 174 KP
Udzielenie urlopu bezpłatnego

§ 1.

Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego.

§ 2.

Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

§ 3.

Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.

§ 4.

Przepisów § 2 i 3 nie stosuje się w przypadkach uregulowanych odmiennie przepisami szczególnymi.

Pracodawca może wysłać pracownika na bezpłatny urlop tylko na jego pisemny wniosek.

      2.  Czy pracodawca może wysłać pracownika na przymusowy urlop wypoczynkowy - nie, podobnie jak wyżej, urlop jest świadczeniem, którego pracodawca udziela w porozumieniu z podwładnym, więc nie można zmusić pracownika aby poszedł na urlop wypoczynkowy.

    3. Czy pracodawca ma prawo wysłać pracownika na zaległy urlop - tak, jeśli chodzi o ZALEGŁY urlop to pracodawca ma takie prawo.

   4. Aby ograniczać kontakty przez ostatnie dwa tygodnie pracownicy do pracy przychodzili na 4 a nie 8 godzin, czy pracodawca ma prawo zapłacić wynagrodzenie tylko za przepracowane fizycznie godziny - jeżeli nie było co do tego wcześniej żadnych ustaleń to tu również odpowiedź jest przecząca, zmiany wymiaru godzin pracy muszą być udokumentowane wcześniej np aneksem do umowy (to samo dotyczy sytuacji gdy pracodawca chce zmniejszyć wynagrodzenie - każda taka zmiana wiąże się z podpisaniem odpowiedniego dokumentu, pracodawca nie może sam ustalić, że przez aktualną sytuację obniża pracownikowi wypłatę bez odpowiedniej procedury).
Bardzo ważna kwestia - pracodawca może zaproponować pracownikom zmniejszenie etatu w obecnej sytuacji i podpisać z nim odpowiedni dokument (porozumienie zmieniające), pracownik ma prawo odmówić jego podpisania - może to jednak prowadzić do rozwiązania aktualnej umowy o pracę.

    5. Firma zostaje zamknięta przez dwa tygodnie z powodu koronawirusa, co z wypłatami?

Art. 81. KP
Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy

§ 1.

Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.  

Oznacza to, że jeżeli w umowie jest wpisana stawka godzinowa lub miesięczna, to pracownikowi należy się 100% wynagrodzenia za ten czas, w innych wypadkach - 60%.

   6. Czy szef w obecnej sytuacji może dać wypowiedzenie pracownikowi - nie tylko pracownicy mają swoje prawa ale również pracodawcy, więc właściciel firmy może zwolnić swojego pracownika przez aktualny kryzys, wiedząc, że nie będzie miał odpowiednich środków na wypłaty wynagrodzeń. Tak jak napisałam w punkcie 4. pracodawca może również zaproponować pracownikowi inne warunki pracy, brak zgody na nie może skutkować rozwiązaniem umowy.

Pamiętajcie, że mój post odnosi się do osób zatrudnionych na umowę o pracę bo to ich dotyczy Kodeks Pracy.  

Co w sytuacji gdy pracodawca łamie prawa? - warto najpierw porozmawiać z szefem i przedstawić mu Prawa Pracownicze, jeżeli jednak rozmowa nie skutkuje a pracodawca nadal nie postępuje zgodnie z prawem nie zostaje nic innego jak sprawę zgłosić do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP).

Ważne jest jednak aby obie strony starały się wzajemnie zrozumieć.

Należy pamiętać, że sytuacja jest wyjątkowa, możliwe, że w najbliższym czasie pojawią się nowe przepisy dotyczące zachowań pracowników oraz pracodawców w obecnej sytuacji, dopóki jednak nie wyjdzie żadne nowe rozporządzenie powinniśmy stosować się do Kodeksu Pracy.

Napiszcie jak sytuacja wygląda w Waszych firmach.

Nam wszystkim życzę zdrowia i wytrwałości w tej ciężkiej sytuacji,

Pozdrawiam,

K.